به گزارش  “سیمای اقتصادی”   آغاز به كار شركت مترو تهران گر چه قدمتي به اندازه ۴۵ سال (حدود نيم قرن) دارد اما بهره برداري از اولين ايستگاههاي آن به انتهاي سال ۱۳۷۷ باز مي‌گردد؛ در آن برهه ايستگاههاي ورد آورد،‌ صادقيه و كرج از خط ۵ مترو به عنوان نخستين ايستگاههاي شبكه حمل و نقل ريلي پايتخت راه اندازي شد و از يك سال بعد از آن، ايستگاههاي داخل شهر تهران به مرور زمان در مدار بهره‌برداري قرار گرفت. اما ايستگاههاي افتتاح شده تا به امروز كه در مرز ۱۴۰ ايستگاه قرار گرفته‌اند، بيشتر در چه مناطقي وجود دارند و علت اين تفاوت در ميزان پراكندگي ايستگاهها چيست؟

مناطق برخوردار به لحاظ تعداد ايستگاه مترو

نگاهي به تعداد ايستگاههاي خطوط هفتگانه شبكه مترو در مناطق مختلف گوياي آن است كه مناطق ۱۱ و ۱۲ به ترتيب با ۱۵ و ۱۶ ايستگاه درصدر جدول فراواني ايستگاهها به لحاظ منطقه وقوع آنها قرار دارند. مناطق ۶ ، ۷ ، ۲ و ۴ نيز در شرايط مشابهي قرار دارند و بين ۹ تا ۱۳ ايستگاه در آنها به چشم مي خورد. ساير مناطق با فاصله اي معنادار نسبت به ۶ منطقه اي كه از آنها صحبت شد ، قرار داشته و تعداد ايستگاههاي آنها حداكثر به ۶ الي ۷ ايستگاه مي رسد. البته در اين بررسي برخي ايستگاهها در مرز دو منطقه قرار دارند كه آنها را براي هر دو منطقه منظور كرده ايم ؛ تعداد اين قبيل ايستگاهها ۶ عدد است.

واقعيتي عجيب در مورد مناطق كم برخوردار

آمار چنين نشان مي دهد كه برخي مناطق به واقع در فقر بهره مندي از ايستگاههاي شبكه مترو قرار دارند ؛ به طور مثال مناطقي همچون مناطق ۹ و ۲۰ صرفا” از ۳ ايستگاه برخوردار بوده و مناطق پرجمعيتي مثل مناطق ۱۵ و ۱۷ هريك تنها از ۲ ايستگاه بهره مند هستند. اوضاع در مناطق ۱۸ و ۲۱ تعجب برانگيزتر است وقتي متوجه مي شويم منطقه ۱۸ با وسعت ۸۱ كيلومتر مربع و جمعيت بيش از ۴۲۰ هزار نفر فقط يك ايستگاه مترو دارد و منطقه ۲۱ كه رتبه توسعه يافتگي آن در پايتخت ۷ عنوان شده و يكي از ۵ منطقه وسيع تهران تلقي مي شود ، كلا” از وجود اين امكان شهري بي بهره مي باشد. اين اعداد و ارقام به راستي جاي تعجب و البته كنكاش بابت علل تفاوت تعداد ايستگاههاي موجود در مناطق مختلف دارد.

ايستگاههاي جديد كه هنوز در آمار نيامده اند

البته ذكر اين نكته الزامي است كه هنوز حدود ۳۵ ايستگاه در خطوط هفتگانه شبكه مترو تهران وجود دارند كه به مرحله بهره برداري نرسيده اند و با افتتاح آنها ، وضع برخي مناطق از جمله مناطق ۵ ، ۶ ، ۲ ،‌۱۴ و ۲۰ بهتر از آنچه هست ،‌خواهد شد. مناطق ديگري از جمله مناطق ۳ ، ۷ ، ۱۱‌ ،‌۱۲ ، ۱۳ و ۱۵ نيز از ايستگاههاي جديد كه به مرور زمان تكميل خواهند شد،‌ بي بهره نخواهند بود . با اين حال وضعيت مناطق غربي و جنوب غربي پايتخت همچنان جاي تأمل دارد و بايد فكري به حال آنها كرد تا تمام پيكره شهر از شبكه حمل و نقل ريلي به نسبتي متوازن و بر اساس جمعيت و وسعت هر منطقه بهره مند شود.

توسل به طرح جامع حمل و نقل ريلي اخير پايتخت

“علي امام” مديرعامل شركت مترو در اين رابطه ضمن اذعان به تفاوت معنادار فراواني ايستگاهها در مناطق مختلف پايتخت مي گويد:‌ بايد توجه داشت كه نقشه كنوني مسير خطوط مترو،‌ چند دهه پيش و بر‌‌اساس محدوده شهر و جمعيت زمان طراحي خطوط تبيين شده است. بالطبع تهران در دهه هاي بعد و خصوصاً ‌دهه‌هاي هفتاد و هشتاد خورشيدي، شكل و شمايل جمعيتي و نيز توسعه جغرافيايي خاصي را تجربه كرد كه حتي در پيش بيني افق هاي ۲۰ ساله و يا بيشتر پيش بيني شده در قبل از پيروزي انقلاب اسلامي ، چنين تصورات شهرسازي و شهرنشيني در كلانشهر تهران وجود نداشته است. با اين اوصاف در طرح جامع حمل و نقل ريلي اخير پايتخت كه سال ۱۳۹۸ در شوراي عالي ترافيك كشور مصوب شد، براي رفع اين عدم توازن پراكندگي ايستگاهها، فكر هاي خوبي شده است.

خطوطي كه همه جاي شهر را فرا مي گيرند

مديرعامل شركت مترو در ادامه آخرين نسخه طرح جامع حمل و نقل ريلي پايتخت را كه در بهمن ماه ۱۳۹۸ از سوي شوراي عالي ترافيك كشور تائيد و جهت اجرا به شركت مترو تهران ابلاغ گرديد ، نقشه راه دقيق و كارگشايي براي تكميل شبكه خطوط مترو در افق سال ۱۴۲۰ مي داند و مي گويد: طبق اين طرح ، ۴ خط ديگر به طول تقريبي ۱۵۲ كيلومتر به همراه ۲ خط اكسپرس به طول حدود ۵۴ كيلومتر به شبكه فعلي افزوده خواهد شد تا مجموع طول خطوط مترو تهران به ۵۰۴ كيلومتر برسد. در اين طرح ۴ خط جديد ۸ ،‌۹ ،‌۱۰ و ۱۱ طوري طراحي و جانمايي شده اند كه اولا” پيوستگي خطوط فعلي و جديد را سبب شده و رينگ خطوط ريلي را با يكديگر تشكيل مي دهند و در ثانيا” بسياري از مناطق كم برخوردار نيز صاحب ايستگاههاي متعدد خواهند شد. اين برنامه البته نياز به حمايت و پشتيباني دولت هاي پيش رو مديريت شهري خواهد داشت تا بتوان با يك برنامه ريزي دقيق به لحاظ زمان اجرا و تأمين مطمئن منابع مالي ،‌ شرايطي استاندارد را براي بهره مندي همگان از شبكه حمل و نقل ريلي درون شهري پديد آورد.