یک مدل شایستگی می‌تواند همان چیزی باشد که سازمان‌ها به آن برای پاسخ به این سوال نیاز دارند. مدل‌های شایستگی یا چارچوب‌های شایستگی برای متخصصان نیروی انسانی یک ابزار بسیار مهم هستند. این ابزار قدرتمند، مهارت‌ها، دانش و رفتارهای مورد نیاز برای موفقیت در یک شغل را ترسیم می‌کند. در ادامه این مطلب به تعریف مدل شایستگی، مزایای استفاده از آن و انواع شایستگی‌ها می‌پردازیم.

مدل شایستگی چیست؟

مدل شایستگی دستورالعملی است که بخش منابع انسانی ترسیم می‌کند تا مهارت‌ها، دانش و الزامات رفتاری خاصی را در سازمان‌ها تعیین ‌کند این مدل به کارمندان کمک می‌کند که کار خود را بهتر انجام دهند. مدل‌های شایستگی در واقع موفقیت عملکرد در سازمان را برای هر شغل تعریف می‌کنند. این مدل برای شیوه‌های استخدام، مدیریت استعداد، آموزش و ارزیابی عملکرد استفاده می‌شود.

بعضی از سازمان‌ها باور دارند که با ایجاد بستر کاری مناسب، می‌توانند فضای کاری را برای افراد ایجاد کنند که در آن احساس خوبی در انجام کارهایشان داشته باشند، برای مثال گروه وطن‌زرین مدل شایستگی‌ای ترسیم کرده تا فضای کاری را بهبود دهد و از طریق آن بتواند انتظارات رفتاری خود را به‌صورت شفاف به سازمان و افراد نشان دهد.

شرح شغل و مدل شایستگی چه تفاوتی دارند؟

شرح شغل و مدل شایستگی تقریباً شبیه هم هستند زیرا به نظر می‌رسد هر دو بیان‌کننده این هستند که یک کارمند باید در شغل خود چه کارهای انجام دهد. اما با هم چه تفاوتی دارند؟

شرح شغل خلاصه‌ای کلی از مهارت‌های مورد نیاز برای یک شغل است، اما مدل شایستگی به رفتارهای خاصی اشاره دارد که یک کارمند باید در محل کار انجام دهد تا بتواند موفق شود.

مزایای استفاده از مدل شایستگی

سازمان‌هایی که یک مدل‌های شایستگی کاملاً تعریف شده را برای خود ترسیم کرده‌اند، به موفقیت‌های بزرگ‌تری دست می‌یابند. اکثر مدیران ادعا می‌کنند که مدل‌های شایستگی برای موفقیت عملکرد سازمانشان بسیار مهم است.

برخی از مزایای پیاده‌سازی مدل شایستگی برای سازمان‌ها:

تعیین یک جهت مشخص برای عملکرد نیروی انسانی که با اهداف و استراتژی‌های سازمانی همسو باشد.
قادر ساختن دپارتمان منابع انسانی برای داشتن درکی دقیق از تمام توانایی‌ها و مهارت‌های کارکنان
توانمندی دپارتمان منابع انسانی و آموزش برای شناسایی نیازهای یادگیری و توسعه (L&D)
تسلط کارمندان بر مهارت‌ها و رفتارهای مورد نیاز آن‌ها در نقش هایشان
توانمند ساختن سازمان‌ها در پیگیری مهارت‌های کارکنانشان تا برای نیازهای آینده استراتژی و برنامه‌ریزی همسویی داشته باشند.
ارائه یک سیستم سازگار و منصفانه برای ارزیابی عملکرد

انواع شایستگی‌هایی که یک مدل را ترسیم می‌کنند

هیچ لیست استانداردی از شایستگی‌ها برای هر شغلی وجود ندارد. نوع شایستگی که در مدل شایستگی آورده می‌شود کاملا به نیازهای خاص شغل بستگی دارد. به عنوان مثال، شایستگی‌های ذکر شده برای یک پیشخدمت رستوران با نیازهای یک حسابدار بسیار متفاوت است.

شایستگی‌ها را می‌توان به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد تا درک بهتری نسبت به نوع اطلاعاتی که شامل می‌شوند، به ما بدهند، مانند:

شایستگی‌های اصلی

شایستگی‌های اصلی شامل مهارت‌های پایه مورد نیاز سازمان برای همه کارکنان است و از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت است، زیرا این شایستگی‌ها به ارزش‌ها، فلسفه و اهداف هر سازمان بستگی دارد، اما می‌تواند شامل الزامات اساسی مانند مهارت‌های ارتباطی یا کار تیمی باشد. اکثر مشاغل به یک عنصر اساسی نیاز دارند تا افراد بتوانند تا حد خوبی در کنار افراد دیگر کار کنند.

اهداف سازمان در شایستگی‌های گسترده‌ای منعکس می‌شود که قدرت و منحصر به‌فرد بودن سازمان را منعکس می‌کند.

شایستگی‌های عملکردی

شایستگی‌های عملکردی، مهارت‌ها و رفتارهای خاص شغلی هستند که برای هر نقش، منحصر به‌فرد هستند. شایستگی‌های عملکردی باید توصیف کنند که چه رفتارها یا مهارت‌هایی باید انجام شوند تا کارمند در موقعیت خود بهترین عملکرد را داشته باشد.

شایستگی‌های رهبری

شایستگی‌های رهبری اغلب برای نقش‌های مرتبط با نظارت و مدیریت استفاده می‌شود، اگرچه می‌توان آن را برای هر موقعیت شغلی که به یک کارمند برای رهبری دیگران نیاز دارد نیز اعمال کرد. این شایستگی‌ها شامل مهارت‌های رهبری و رفتارهایی مانند توانایی‌های تصمیم‌گیری می‌شوند.

در آخر باید بگوییم که مدل‌های شایستگی باعث می‌شوند محیط کاری یکپارچه‌تری در سازمان به وجود بیاید چرا که اگر افرادی که دارای مهارت‌های لازم هستند را در کنار هم قرار دهیم، بیشتر احتمال دارد که بتوانند در یک محیط یکسان با یکدیگر کار کنند. هدف مدل‌های شایستگی که معمولا به کمک واحدمنابع انسانی و با کمک مدیران ترسیم می‌شوند؛ این است که بتوانند محیط کار و کارمندانی کارآمدتر و بهره‌ورتر به ارمغان بیاورند.