به گزارش “سیمای اقتصادی” بانك قرض‌الحسنه مهر ايران كارهايي در اين زمينه كرده است كه هم خدمات اين بانك را متمايز كرده و هم خيالتان را از بابت عملكرد اين بانك راحت مي‌كند.

شفافیت به چه کاری می‌آید؟

شفافیت در مباحث مالی و همچنین مدیريتي، تعاريف مختلفي دارد، اما تقريباً در تمامي اين تعاريف گوناگون، يک مفهوم مشترک وجود دارد؛ ميزان دسترسي ذي‌نفعان به اطلاعات يک مجموعه. اين مجموعه مي‌تواند يک شركت كوچك، يك كارخانه بزرگ يا يكي از انواع نهادهاي مالي مانند بانك‌ها باشد.
ذی‌نفعان نظام بانکی سه ‌دسته ناظران، سپرده‌گذاران و سهام‌داران هستند. شفافیت، به ‌ناظران این امکان را مي‌دهد تا با شناسايي علائم هشداردهنده، مانع بروز بحران‌هاي بانکي شوند. سپرده‌گذاران از شفافيت، براي انتخاب بانک داراي ويژگي‌هاي مد نظر خود و كسب بيشترين منفعت از سپرده‌هايشان استفاده مي‌كنند. سهامداران نيز با كمك شفافيت است كه براي سرمايه‌گذاري در يك بانك، تصميم‌گيري مي‌كنند. با برقراري شفافيت در نظام بانكي، سپرده‌گذاران و سهامداران نسبت به پيامدهاي تصميم‌گيري‌هاي خود آگاهي كافي خواهند داشت و اين امر، اختلافات بين اين دو گروه و نظام بانكي را به حداقل مي‌رساند.
اطلاعات مالی شفاف، علاوه بر آثار مستقیم اقتصادی، شیوه‌هاي مديريتي و مديران بانکي را نيز تحت تأثير قرار مي‌دهد. ارتقاي سطح پاسخگويي مديران، يکي از اهداف و آثار شفافيت است. بدون شفافيت، نحوه پاسخگويي مديران تقريباً غيرممکن و داراي ابهامات زيادي خواد بود. از سوي ديگر، در صورت فقدان شفافيت، نمي‌توان اطلاع دقيقي از ريسک‌هاي بانكي به‌دست آورد.

اهمیت شفافیت در نظام بانکی ایران

نظام مالی ایران یک نظام بانک‌‌محور است یعني، تأمين مالي در اقتصاد ما بيشتر از طريق بانک‌ها انجام مي‌شود تا بازار سرمايه. به همين دليل است که موضوع شفافيت، بيش از پيش در نظام بانكي ايران اهميت پيدا مي‌كند.
زمان زیادی از بحرانی که برخی مؤسسات مالي و اعتباري به‌عنوان بخشي از اجزاي اين نظام به‌وجود آورده‌اند نمي‌گذرد. بحراني که شايد بتوان يکي از دلايل آغاز آن را فقدان شفافيت دانست. شفافيتي که با كمك آن مي‌توان مسائل مؤسسات مالي، بانك‌ها و ساير اجزاي تشكيل‌دهنده نظام تأمين مالي بانك‌محور كشور را پيش از تبديل شدن به بحران داخلي براي اين نهادها و همچنين پيش از تبديل شدن به يك بحران اقتصادي در سطح ملي، شناسايي كرد و براي حل آن، راهكار ارائه داد.
دامنه چنین مسائلی می‌تواند از سازمان داخلی يک مؤسسه يا بانک، تا سطح ملي و حتي بين‌المللي گسترش پيدا کند. به همين دليل است که در هر سه سطح ياد شده، ناظران و سياست‌گذاران پولي دستورالعمل‌هاي مرتبط با شفافيت را تدوين و ارائه مي‌كنند.

متولیان شفافیت در بانکداری ایران

در سطح ملی، سازمان بورس و اوراق بهادار، بانک‌های پذیرفته شده بورسی را موظف به تهيه صورت‌هاي مالي در چارچوبي مشترک کرده تا امکان مقايسه بانك‌ها براي فعالان بازار سرمايه فراهم شود.
بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار نیز، به‌عنوان سیاست‌گذار و ناظر پولي در زمينه شفافيت نظام بانکي اقداماتي را در پيش گرفته‌اند. آنچه بانک مركزي در سطح ملي از نظام بانكي انتظار دارد، در قالب دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌هايي به بانك‌ها ابلاغ شده است.
ضوابط ناظر بر حداقل استانداردهای شفافیت و انتشار عمومی اطلاعات توسط مؤسسات اعتباری، بازنگري در دستورالعمل ناظر بر ضمانت‌نامه بانکي‏-ريالي و ابلاغ دستورالعمل نحوه محاسبه و تقسيم سود مشاع، بخشي از اقدامات بانک مرکزي در زمينه شفافيت نظام بانکي هستند. اطلاعات مربوط به صورت‌هاي مالي، اطلاعات مربوط به مديريت ريسك، اطلاعات مربوط به حاكميت شركتي و كنترل داخلي و انتشار اطلاعات مربوط به رويدادهاي مهم، از جمله مواردي هستند كه لازم است توسط بانك‌ها منتشر شوند.
افزون بر این، در شهریور ماه سال جاری، بانک مرکزی سامانه «شاداب» يا سامانه «شفافيت و انباره داده‌ها و اطلاعات بانکي» را براي جمع‌آوري و پردازش داده‌ها و اطلاعات بانک‌ها معرفي كرد تا در فرآيندي سيستمي، نظارت الكترونيكي بر عمليات بانك‌ها را دنبال كند. بر اين اساس، تمامي بانك‌ها و مؤسسات اعتباري مكلف هستند، به‌صورت آنلاين به اين سامانه متصل شوند.

انتشار منظم صورت‌های مالی بانک قرض الحسنه مهر ایران

بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، یکی از کامل‌ترین گزارش‌گران شفافيت بانکي در بين بانك‌هاي ايراني است كه صورت‌هاي مالي، رويه‌ها و ضوابط داخلي بانك، حاكميت شركتي و كنترل داخلي، رويدادهاي با اهميت، اطلاعات مربوط به مقاطع زماني و همچنين شاخص‌هاي بانكي خود را به‌صورت به‌روزشده در وب‌سايت خود منتشر مي‌كند.
صورت‌های مالی حسابرسی‌شده، شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت تغييرات در حقوق صاحبان سهام و نيز صورت جريان وجوه نقد براي سال‌هاي ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ و همچنين صورت‌هاي مالي حسابرسي‌نشده سه و ۶ ماهه سال جاري، از طريق وب‌سايت بانک قرض‌الحسنه مهر ايران، قابل دسترسي است و هر سه گروه ناظران، سپرده‌گذاران و سهام‌داران مي‌توانند با استفاده از اين اطلاعات، با آگاهي کامل تصميم‌گيري کنند.

مهر ایران و برگزاری منظم مجمع عمومی

بررسی اطلاعات منتشر شده توسط بانک قرض‌الحسنه مهر ایران نشان می‌دهد که در این بانک، به استانداردهاي ملي و بين‌المللي شفافيت در دو حوزه عملکردي و عملياتي عمل مي‌شود. صورت‌هاي مالي حسابرسي‌شده سال‌هاي ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ هم‌اكنون قابل دسترسي است و نكته مهم اينكه، اين صورت‌ها، بدون بند حسابرسي هستند. صور‌ت‌هاي مالي حسابرسي‌نشده سه ماهه اول سال جاري نيز در زمان مقرر تهيه شده و در دسترس است.
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، نخستین بانک در نظام بانکی کشور است كه با اخذ مجوز از بانك مركزی، برگزاري مجمع عمومي سالانه را به‌صورت منظم در دستور كار خود قرار داده و سه سال است كه اين روند در بانك، ادامه دارد. ارائه گزارش هيئت مديره، گزارش حسابرس و بازرس قانوني، بررسي و تصويب صورت‌هاي مالي و تصميم‌گيري در زمينه تقسيم سود از جمله مواردي است كه در مجمع و با حضور نمايندگان صاحبان سهام، مديرعامل، اعضاي هيئت مديره و نمايندگان وزارت امور اقتصادي و دارايي و بانك مركزي بررسي و تصويب مي‌شوند.
بر این اساس، بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، علاوه بر پذیرش نظارت وزارت اقتصاد و بانک مرکزی، عملکرد و تصميمات خود را به‌صورت شفاف به ذي‌نفعان و سهامداران ارائه مي‌دهد و اين امكان را فراهم مي‌كند كه با اطلاعات كامل درباره اقدامات بعدي خود گام بردارند.

دو موفقیت بین‌المللی مهر ایران مديون شفافيت است

اجرای قوانین و دستورالعمل‌های ابلاغی بانک مرکزي و برگزاري مجمع عمومي عادي و فوق‌العاده بانک طي سه سال گذشته، بانک قرض‌الحسنه مهر ايران را نه تنها پيشتاز عرصه شفافيت در شبكه بانكي كشور كرده بلكه موجب تغيير ديدگاه جهاني نسبت به بانكداري ايران شده است.
بر اساس آخرین رتبه‌‌بندی برترین مؤسسات مالی اسلامي در جهان که توسط نشريه بين‌المللي بنکر در سال ۲۰۱۸ انجام شده، اين بانک در صدر مؤسسات مالي اسلامي جهان قرار گرفته و علاوه بر اين، جايزه «نخبه اقتصادي جهان» سازمان همکاري اسلامي را نيز از آن خود كرده است.
بنکر در رتبه‌بندی مؤسسات مالی اسلامی، دارایي‌هاي منطبق با شريعت را مورد ارزيابي قرار مي‌دهد. در شرايطي که بانک‌ها و مؤسسات زيادي در سراسر دنيا، بانکداري اسلامي را به‌صورت يك شعار مطرح مي‌كنند، بانك قرض‌الحسه مهر ايران توانسته است بر مبناي عملكرد شفاف خود، بالاترين امتياز در زمينه مطابقت با عقود اسلامي را در بين مؤسسات و بانك‌هاي ايراني و رتبه سوم را در بين رقباي جهاني، به‌دست آورد.
مرتضی اکبری، مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران به‌علت تلاش‌هاي قابل توجه در ترويج بانکداري اسلامي، توسعه توليد صنعتي، اقتصادي، اجتماعي و اشتغال‌زايي و کارآفريني، جايزه نخبه اقتصادي جهان اسلام را كسب كرده است. لازمه توسعه توليد، اشتغال‌زايي و كارآفريني، اعتماد سپرده‌گذاران به بانك است. زيرا تنها با وجود اعتماد، سپرده‌گذاران مبالغ خود را نزد بانك خواهند گذاشت و بانك با واسطه‌گري بين سپرده‌گذار و متقاضي وجوه مي‌تواند به هدف‌‌گذاري‌هاي مورد نظر در زمينه‌ رشد اقتصادي و كاهش بيكاري دست پيدا كند. بانك قرض‌الحسنه مهر ايران توانسته است با ارائه شفاف عملكرد گذشته و برنامه‌هاي آينده خود، اعتماد سپرده‌گذاران را جلب كند و با تحقق اهداف ياد شده، در زمره مؤسسات مالي و بانك‌هاي اسلامي موفق جهان قرار گيرد.

شفافیت و بهبود خدمت‌رسانی به مشتریان بانکی

برخی رویه‌های بانکی که معمولاً مشتريان نسبت به آن‌ها آگاهي و اطلاعات کافي ندارند، به‌صورت شفاف در بانک قرض‌الحسنه مهر ايران در اختيار عموم قرار مي‌گيرد. به‌عنوان مثال، يكي از معيارهاي ارزيابي و اعتبارسنجي مشتريان براي دريافت تسهيلات، «معدل موجودي يا ميانگين حساب» است كه معمولاً افراد نسبت به نحوه محاسبه آن اطلاعات لازم را ندارند و صرفاً از بانك‌ها مي‌شنوند كه معدل موجودي شما براي دريافت تسهيلات، كافي نيست يا سقف تسهيلات بر اساس معدل موجودي شما مبلغ مشخصي است. اين در حالي است كه مشتريان از سازوكار اين محاسبه اطلاعي ندارند و اين بي‌اطلاعي، اعتماد افراد نسبت به نظام بانكي را تحت تأثير قرار مي‌دهد.
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با ایجاد «سامانه محاسبه معدل حساب» که از بخش «بانکداری الکترونیك» و «سامانه‌هاي آنلاين» وب‌سايت اين بانك قابل دسترسي است، اين امكان را براي مشتريان فراهم كرده تا با مشاهده معدل موجودي خود، از نحوه تسهيلات‌دهي بانك، ا‌طلاعات كامل و دقيقي داشته باشند. همچنين راهنماي اعتبار در حساب جاري اشخاص حقيقي نيز به متقاضيان تسهيلات بانكي كمك مي‌كند تا ميزان وام، مبلغ اقساط و زمان بازپرداخت را بر اساس ميانگين حساب خود، به‌دست آورند. رويه‌هاي بانكداري در بانك قرض‌الحسنه مهر ايران براي مشتريان در دسترس و شفاف است و متقاضيان تسهيلات مي‌توانند بهترين گزينه را با توجه به شرايط خود انتخاب كنند.

اهمیت جهانی بانکداری شفاف

شفافیت علاوه بر اهمیت در سازمان داخلی یک بانک و همچنين در سطح ملي براي نظام بانکي يک كشور، در سطح بين‌المللي نيز به‌عنوان يكي از شاخص‌هاي اساسي ارزيابي و رتبه‌بندي بانك‌ها و نظام‌هاي بانكي، مد نظر است. به همين دليل، كميته بازل نيز كه از نمايندگان بانك‌هاي مركزي كشورهاي مختلف تشكيل شده، بر شفافيت نظام بانكي تأكيد دارد.
سابقه جدی‌ترین مطالبه شفافیت توسط نهادهای بي‌المللي به سال ۱۹۹۸/۱۳۷۷ باز مي‌گردد. کميته بازل در اين سال، سند «بهبود شفافيت بانکي» را تدوين کرده است. اطلاعات مربوط به صورت‌هاي مالي، اطلاعات مربوط به مديريت ريسک، اطلاعات مربوط به حاكميت شركتي و كنترل داخلي و انتشار اطلاعات مربوط به رويدادهاي مهم، سياست‌هاي حسابداري و تجارت اصلي و همچنين در معرض ريسك بودن توسط كميته بازل، به‌عنوان شاخص‌هاي شفافيت معرفي شده‌اند. بر اساس توصيه‌هاي اين كميته، شاخص‌هاي فوق بايد جامع، مرتبط، قابل اعتماد، قابل مقايسه و داراي اهميت باشند و در زمان مقرر، منتشر شوند.
علاوه بر این توصیه‌های بین‌المللي، تغييرات نظام بانکي پس از بحران مالي سال ۲۰۰۷ /۱۳۸۶ سياست‌گذاران و ناظران بانکي را در اکثر کشورها، به تلاش براي تدوين توصيه‌ها و دستورالعمل‌هاي مرتبط با شفافيت و افشاي اطلاعات بانكي، ترغيب كرده است. به‌عنوان مثال در سال ۲۰۱۴ بانك مركزي انگلستان پيشنهادي درباره انتشار عمومي فايل صوتي جلسات سياست‌گذاري پولي مطرح كرد. اين رويكرد پيش از اين در آمريكا در دستور كار قرار گرفته بود. به‌طوري كه فدرال رزرو (بانك مركزي ايالات متحده آمريكا) سه‌هفته پس از برگزاري چنين نشست‌ها و جلساتي، بخش‌هايي از آن را به‌صورت عمومي انتشار مي‌دهد.