اولین مناظره مسکن اقتصادی با حضور طراح مسکن اقتصادی دکتر خشایار باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران و مسئولین و متخصصانی از جمله دکتر حسن تیزمغز، مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن، سهیل آل رسول، عضو هئیت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و ایران و نایب رئیس کمسیون صنعت احداث اتاق ایران و علی اکبر نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران برگزار شد و این افراد به بیان نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های خود در خصوص ساخت مسکن‌های کوچک‌متراژ پرداختند‌‌.

خطوط: تامین مسکن جزو ابتدایی‌ترین نیازهای انسان می‌باشد که برعهده دولت است اما در وضعیتی هستیم که ۷ ملییون واحد مسکونی کم داریم و بازار مسکن بازار سفته‌بازی شده است و تورم بسیار بالایی را در این حوزه شاهد هستیم. در کشوری به نام ایران که سرمایه آنچنانی دارد، باید فردی ۳۰ سال کار کند تا بتواند یک خانه تهیه کند؛ آیا این درست است؟

تیزمغز، نماینده وزیر راه و شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن: مشکل اساسی این کار سرمایه است. متاسفانه نتوانسته‌ایم از بخش خصوصی حداکثر استفاده کنیم که علت این موضوع مقررات دست و پاگیر است. ما دو راه پیش‌بینی کرده‌ایم یکی آنکه بانک‌ها کمک کنند که متاسفانه کمکی از این سو صورت نمی‌گیرد دوم دولت بودجه‌ای برای این موضوع پیش‌بینی نکرده است و به صورت تامین سرمایه توسط دیگران تصمیم گرفته‌ایم که این سیاست، سیاست مناسبی نبوده پس راه حل این است بخش خصوصی مشارکت کند و مقررات را حذف کنیم. متاسفانه مشکل تورم را هم به ساخت مسکن اضافه کرده‌ایم و برای آن سوبسیدی هم پیش‌بینی نشده در صورتی که تمام کشورها برای ساخت مسکن وام ارزان می‌دهند اما وامی که ما ارایه می‌دهیم گران است. اگر قرار است به تعهدات عمل کنیم باید فکر دیگری کنیم به بیان دیگر اگر سرمایه را تامین کنیم خانه چه بزرگ چه کوچک ساخته می‌شود.

باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران: متاسفانه در مقابل اصل ۳۱ قانون اساسی سکوت شده است. باید اعداد و ارقامی که ذکر می‌کنیم براساس واقعیت‌ها باشد اگر واقع گرایانه بخواهیم بگوییم هزینه‌های خانه دار شدن و درآمد خانوار در خطوط متنافر هستند و هیچ وقت هم به یکدیگر نخواهند رسید. طبق آخرین آمار ۲۷میلیون خانوار و نزدیک به ۳۰ میلیون واحد در کشور موجود است یعنی اگر ۳۰میلیون واحد بین ۲۷میلیون خانوار به صورت مساوی توضیع شود به هر خانوار ۱/۱ واحد مسکونی می‌رسید پس نباید واحد در کشور کم داشته باشیم اما چطوری است که ۷میلیون مستاجر در کشور داریم؟ یعنی از لحاظ تعداد خانوار ۲۵درصد خانوار و از لحاظ جمعیتی نزدیک به ۳۰درصد جمعیت مستاجر هستند یعنی ۳۰میلیون واحد موجود فقط متعلق به ۲۰میلیون خانوار است؛ این موضوع به نظام توضیع مسکن مربوط است یعنی مسکن تولید شده اما درست توضیع نشده است. لذا باید چند پلن در بخش مسکن طرحی و اجرا کنیم.

آل رسول، نایب رئیس کمیسیون صنعت احداث اتاق ایران: در طول چند دهه گذشته دولتمردان خودشان را نقطه پربار دانستند یعنی فکر کرند برای هر مشکلی راه‌حل دارند متاسفانه ۳ دهه است فقط  در حوزه عرضه فعال بوده‌ایم در زمان آقای احمدی نژاد که مشکل تامین سرمایه نداشته‌ایم پس چرا مسکن مهر تاثیری نگذاشت؟ ۷میلیون مسکن کسری نداریم که بخواهیم بسازیم چرا که سالانه بین ۷۰۰ تا ۸۰۰هزار واحد مسکونی توسط بخش خصوصی ساخته می‌شود. در حوزه مسکن در سه دهه تحت عنوان مسکن مهر، نهضت ملی مسکن و مسکن اجتماعی ورود ناموفق داشته‌ایم. آیا دولت در حوزه مدیریت تقاضا تکلیفی ندارد؟ آیا وزارت راه عملکرد قابل دفاعی از خود داشته؟ باید بگویم مشکل اصلا سرمایه نیست و بخش خصوصی هم نیست، سهم بخش خصوصی واقعی از کیک اقتصاد ۱۵درصد است، دو دهه است بانک‌ها اعتبار سنجی نشده‌اند پس توقع بی جایی است که بخواهد تسهیلات دهد. بنابراین به جای بودجه‌ای که امروزه کسری داریم، به جای بانک‌هایی که تمامی را ورشکسته می‌شناسیم باید به سمت مدیریت تقاضا رویم. اما طبق آمار بانک می‌تواند خانه بخرد چرا که در دو منطقه بالغ بر ۳۰هزار واحد خالی دست چندین بانک است. متاسفانه اسم شفافیت را از تمامی مسئولین می‌شنویم اما در واقعیت صورت نمی‌گیرد.

نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران: زیر ساخت‌های آماری هنوز کامل نیست. تولید مسکن باید شاخصه‌هایی داشته باشد مثلا بگوییم اگر مسکن ملی را تولید می‌کنیم چه متراژ و برای چه افردی بسازیم و آیا مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد. هم اکنون مردم مدام در حال تغییر مسکن خود هستند؛ در مسکن ملی شخص آن را اجاره داده و در جایی دیگر زندگی می‌کند پس قطعا کیفیت واقعی را ندارند که چنین مشکلی است.

خطوط: طی اصل ۳۱ متراژ مسکن متناسب با آحاد جامعه باید در نظر گرفته شود حالا چه کسی باید تصمیم‌گیرنده متراژ باشد و آن را مطابق با شرایط فعلی جامه در نظر گیرد؟

نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران: در کشور جوانانی داریم که ازدواج کردند و متراژ پایین نیازشان است. عددی در خصوص ساخت واحدهای ۲۵متری مطرح است؛ اما ما چه مقدار از این را نیاز داریم؟ آیا تولید این واحدها در سطح زیاد بعدا مشکلی ایجاد نخواهد کرد؟ چه تعداد افرادی هستند که به این نوع متراژ نیاز دارند؟ آیا مسکن ۲۵متری نیاز مردم ما را تامین خواهد کرد یا فقط نوعی سرپناه خواهد بود؟

پس شما آقای نبی‌ئی با مسکن کوچ متراژ موافق نیستید؟

نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران: خیر

آل رسول، عضو هئیت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و ایران و نایب رئیس کمسیون صنعت احداث اتاق ایران: برای یک معضلی یک راهبرد نداریم باید تنوعی از راهبردها شناسایی شود. امروزه با نسل Z مواجه‌ایم یعنی تقاضای مسکن از سوی جوانان متولدین ۷۰ به بعد است که دیدگاه‌های این افراد نسبت به زندگی کاملا متفاوت است و در خصوص مسکن تفکر متفاوتی دارند. طبق تفسیر هوش مصنوعی دیدگاه جوانان نسبت به مسکن اینگونه است که می‌گویند میکروآپارتمان یا مینی مال و چند منظوره، در ترکیب با تکنولوژی باشد، سازگار با محیط زیست باشد، ارتباط با فناوری داشته باشد و به اجاره ترجیح می‌دهند، نیازی به آشپزخانه آنچنانی طبق تفکر سنتی و دینی ما ندارند و زوج‌های جوان آن خانه را فقط خوابگاه می‌دانند چون هر دو صبح تا شب در حال کار کردن هستند. معضل اجتماعی زمانی رخ می‌دهد که یک جوان نتواند از بدنه خانواده‌اش جدا شود. برای کلانشهرها خصوصا در تهران ضرورت دارد سهمی از عرضه، عرضه ۲۵متری باشد که نزدیک به مراکز عمومی شهر باشد. با این تفسیر سهم مشخصی از بازار مسکن باید برای نسل جوان به ۲۵متر اختصاص یابد.

خطوط: بدین صورت جوانان ما سهمی در تفکر مسئولین ندارند، نظر شما چیست آقای تیزمغز؟

تیزمغز، مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور نهضت ملی مسکن: باید ببینیم سرانه مورد نیاز یک خانواده چیست. سرانه حداقل ۷۰متر برای یک خانواده ۳نفره کافی است. نباید کاری کنیم فضا مشکل ساز شود، در فضای تنگ هزار جور مشکل از عاطفی گرفته تا رفت و آمد و مسائل روانی پیش می‌آید پس باید با هدف جلو رویم. نیازهای روزمره شخص در ۲۵متری آسان نخواهد بود پس باید هزینه‌های دیگر هم ببینیم، باید واقعیت جامعه و عوارض این کار را مشاهده کنیم.

باقرپور، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران: متراژ را بازار تعین می‌کند و مردم خودشان صلاح خودشان را بهتر از هر شخصی می‌دانند. انرژِی متراژ ۷۰متری را در زمستان و تابستان تامین و شرایط استطاعت را فراهم کنید، کسی منکرش نخواهد شد. باید جامعه مخاطب و نسل Z را ببینیم و آن‌ها را مخاطب قرار دهیم. ما با یک ساختار پویا مواجه هستیم اگر امروز شرایط اقتصادی طوری است که جوانان ما در تامین مسکن دچار چالش هستند نمی‌توانیم برایشان تمهیدی نداشته باشیم که مبادا ده سال دیگر مسکن ۲۵متری رو دست بماند؟ هم اکنون در شرایطی هستیم که نمی‌توانیم انرژی تامین کنیم، ناترازی انرژی اساسی که در سال ۱۴۰۳ صابونش به تن مردم خورد، مقوله بسیار مهمی است پس نیاز بازار را براساس واقع گرایی ببینیم. بنده مصاحبه‌ای از رئیس جمهور مشاهده کردم که ایشون گفتند برای امتحان هم مسکن ۲۵متری را بسازید، مهم استقبال جامعه است. به چه دلیل یک زوج جوان باید واحد دو خوابه اجاره کند؟ به چه دردش می‌خورد؟ خانواده دختر باید متناسب با دوخواب جهیزیه تامین کند و سرسال ۵۰درصد اجاره افزایش پیدا می‌کند که دیگر نمی‌توانند زندگی خود را ادامه دهند؛ این واقعیت است. اگر شرایطی را فراهم می‌کردیم که آیین نامه‌های ساختمان می‌توانست دست تولید کننده را باز بگذارد اینگونه واحد کوچک متراژ متناسب با نیاز ساخته می‌شد اما اینگونه نیست پس نهایتا می‌سازیم اگر مورد استفاده قرار نگرفت ده سال بعد دو ۲۵متر را تبدیل به ۵۰ متر می‌کنیم که این اتفاق نخواهد افتاد.

خطوط: دو گروه جامعه هدف داریم گروه A و گروه B  متوسط درآمد سالانه گروه اول ۵۰میلیون و گروه دوم یک میلیارد است و طبق آمار خرید و فروش در رکودترین حالت بازار مسکن در متراژ پایین بسیار پررونق بوده است. گروه اول نمی‌تواند مسکن ۷۰متری تهه کند؛ حالا آقای نبی‌ئی شما چه پیشنهادی برای گروه دارید؟ آیا متراژ پایین تر نمی‌تواند به وضعیت سر و سامان دهد؟

نبی‌ئی، دبیر کمسیون کارگروه تخصصی معماری سازمان نظام مهندسی استان تهران: باید شهرهایمان را طوری بسازیم که در نهایت در بازخوردش جواب مثبتی بگیریم، کسی منکر موضوع نیاز جامعه نیست. بنده نمی‌گویم به هیچ عنوان به مسکن کوچک متراژ نیازی نداریم و حتما باید در ۱۵۰متر زندگی کنیم اما به چه میزان متراژ نیاز داریم دوم اینکه متراژهای کوچک در چند سال پاسخ ما را خواهند داد و چه میزان باید تولید کنیم؟ ما یک خانواده های اجتماعی هستیم اگر تمام منطقه مجردنشین باشند فکر نمی‌کنم پیامد اجتماعی خوبی بر جای بگذارد، زمین زیاد موجود است پس وظیفه دولت این است یک پله وضعیت را بالاتر ببرد نه این که متراژ را کاهش دهیم و شرایطی مانند خوابگاه ایجاد کنیم.