اواسط مردادماه بود که سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور بر ضرورت کاهش و مدیریت آسیب‌های اجتماعی از طریق اجماع و هم‌افزایی ظرفیت‌ها و توان اجرایی و کاری دستگاه‌ها تأکید کرد. در راستای همین رویکرد ۲۵مرداد طی حکمی علیرضا زاکانی، شهردار تهران را به‌عنوان دستیار ویژه خود در امور آسیب‌های اجتماعی شهر تهران منصوب کرد. با این تصمیم، نخستین گام در راستای مدیریت یکپارچه برداشته شد و همگان امیدوارند سکاندار پایتخت که تجربه کار قرارگاهی در حوزه آسیب‌های اجتماعی نیز دارد، بتواند در این سمت اقدامات ارزشمند و کارهای بزرگی در کاهش آسیب‌هایی چون معتادان متجاهر، بی‌خانمان‌ها، کارتن‌خواب‌ها، کودکان کار و خیابان و… انجام و تحول کالبدی در تهران رخ دهد.

تفویض اختیار براساس اصل ۱۲۷قانون اساسی

شهرداری تهران در این دوره رویکرد قرارگاهی را برای حل مشکلات و کمبودهای شهر در پیش گرفت و در حوزه جمع‌آوری و پاکسازی شهر از حضور معتادان متجاهر با ایجاد ظرفیت‌های جدید (یاورشهر) نشان داد که اگر عزم جدی وجود داشته باشد و دستگاه‌ها کنار هم بایستند و به وظایف و تکالیف خود عمل کنند، می‌توان آسیب‌های اجتماعی پایتخت را مدیریت کرد و آنها را به حداقل رساند؛ رویکردی که در نهایت منجر به رفع منع پذیرش معتادان متجاهر و ایجاد ظرفیت ۵هزار تخت ماده ۱۶و… شد. همین عملکرد درخشان مدیریت شهری در قرارگاه آسیب‌های اجتماعی سبب شد تا سید ابراهیم رئیسی طبق اصل ۱۲۷قانون اساسی اختیارات مدیریت آسیب‌های اجتماعی شهر تهران را به علیرضا زاکانی تفویض کند. محمدامین توکلی‌زاده، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهردار تهران در تأیید این مطلب می‌گوید: «اختیار واگذار شده به شهردار تهران به معنای مداخله شهرداری در وظایف دستگاه‌ها و سازمان‌های متولی در این حوزه نیست، بلکه شهردار تهران تنها مدیریت یکپارچه را بر‌عهده خواهد داشت. درواقع با این کار، فرایند رفع آسیب‌های اجتماعی با پیگیری‌های مدیریت شهری تسریع و تسهیل می‌شود.» به‌گفته این مقام مسئول، انتصاب شهردار پایتخت به‌عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور در حوزه آسیب‌های اجتماعی شهر تهران، قطعا تجربه جدیدی در مدیریت یکپارچه شهری است و اقدامات قرارگاه اجتماعی با جدیت بیشتر پیگیری خواهد شد.

چشم‌انداز روشن با یکپارچه‌کردن مدیریت آسیب‌های اجتماعی

گویا انتخاب علیرضا زاکانی به‌عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور در مدیریت آسیب‌های اجتماعی شهر تهران به مذاق عده‌ای خوش نیامده است و تلاش می‌کنند با حاشیه‌سازی‌ مانع از وقوع اتفاقات خوب در این حوزه شوند. روح الله نجابت، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس برخلاف تصور عده‌ای، تصمیم رئیس‌جمهور را تصمیم و گام بزرگی برای استفاده از ظرفیت‌ها و تجارب مدیریت شهری در حوزه آسیب‌های اجتماعی دانسته و می‌گوید: «از طریق یکپارچه کردن مدیریت آسیب‌های اجتماعی می‌توان چشم‌انداز روشنی را ترسیم کرد؛ چرا که در راه مبارزه و کاهش آسیب‌های اجتماعی یکی از مشکلات پیش‌رو، تعدد سازمان‌ها و نهادهای متولی است و تجربه شهرداری تهران در قرارگاه اجتماعی نشان می‌دهد در زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی تهران شاهد مسیر رو به رشدی هستیم. متأسفانه در سال‌های اخیر حوزه آسیب‌های اجتماعی دستخوش مسائل سیاسی شده؛ پس باید اجازه دهیم در فضایی به دور از حواشی کار به نفع جامعه پیش برود.»

گامی برای مدیریت شهری واحد

واگذاری بخشی از اختیارات رئیس‌جمهور به شهردار تهران اقدام مثبتی است که می‌تواند گامی برای همکاری و هماهنگی بیشتر دستگاه‌های مرتبط با حوزه آسیب‌های اجتماعی باشد. سیدمحمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران در راستای تأیید این مطلب می‌گوید: «شهرداری تهران ظرفیت و امکانات خوبی در اختیار دارد که از طریق هم‌افزایی با سایر دستگاه‌ها (بیش از ۱۸دستگاه) می‌توان شاهد اتفاقات خوبی در حوزه آسیب‌های اجتماعی بود. کارنامه شهرداری در قرارگاه اجتماعی نشان می‌دهد که در حوزه معتادان متجاهر و کودکان کار و خیابان و زباله‌گردها و… اقدامات خوبی صورت گرفته است و همین تجربه می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی پایتخت مانند چراغ راهی عمل کند.» مدیریت شهری واحد و یکپارچه همواره دغدغه مدیران پایتخت بوده و هست و به‌گفته آقامیری تصمیم رئیس‌جمهور در حوزه آسیب‌های اجتماعی قدم محکمی در تحقق مدیریت شهری واحد است.

فراهم شدن بستر هم‌افزایی و همدلی

آسیب‌های اجتماعی کلانشهر تهران دیگر چالش نیستند، بلکه به یک بحران بزرگ تبدیل شده‌اند که برخورد با آن کاهشش نیازمند هم‌افزایی تمام دستگاه‌ها، سازمان‌ها، نهادها و… است؛ موضوعی که مورد توجه احمد احمدی‌صدر، دبیر قرارگاه اجتماعی شهر تهران نیز قرار گرفته است و در تأیید این مطلب می‌گوید: «شهرداری تهران با تشکیل قرارگاه اجتماعی توانست در کمتر از ۸ماه، ۹مرکز یاورشهر با ظرفیتی برای پذیرش معتادان صغر و کبر سنی، بیماران زخم باز، عفونی، زنان اعصاب و روان و… فراهم کند. پیش از این شهرداری کارها را به‌صورت خواهشی و تمنایی پیش می‌برد، اما با تصمیم رئیس‌جمهور از این پس قطعا پیگیری کارها با سرعت بیشتری انجام می‌شود؛ چرا که دستگاه‌های متولی در حوزه آسیب اجتماعی موظف‌ هستند به وظایف خود عمل کنند و در نهایت هم به شهردار تهران گزارش دهند.» مدیریت شهری در حوزه آسیب‌های اجتماعی نگاه عمیق‌تری خواهد داشت و آنطور که احمدی‌صدر عنوان کرده قرار است از طریق هم‌افزایی و همدلی تمام دستگاه‌ها علاوه بر ساماندهی آسیب‌های اجتماعی و جمع‌آوری معتادان متجاهر، برخورد با خرده‌فروشان و عمده‌فروشان مواد‌مخدر هم در دستور قرار گیرد.

شهردار تهران نقش مطالبه‌گر دارد

براساس انتصاب شهردار تهران به‌عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور در مدیریت آسیب‌های اجتماعی قرار نیست تمامی کارها در این حوزه توسط مدیریت شهری انجام شود؛ چرا‌که به‌گفته نرگس معدنی‌پور، رئیس کمیسیون فرهنگی- اجتماعی شورای شهر تهران، طبق این انتخاب و انتصاب شهردار تهران نقش مطالبه‌گر، هماهنگ‌کننده و پیگیری‌کننده امور در حوزه آسیب‌های اجتماعی را دارد. او با بیان اینکه انتصاب شهردار تهران با این رویکرد، انتخاب خوبی است، می‌گوید: «متأسفانه مدیریت یکپارچه شهری در موضوعاتی چون آسیب‌های اجتماعی، آلودگی هوا و ترافیک و… وجود ندارد و حتما در این موارد نیازمند مدیریت یکپارچه شهری هستیم و بدون همکاری و تعامل بین‌دستگاهی قطعا اتفاق خاصی در این حوزه رخ نمی‌دهد؛ چرا‌که دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلفی در مقوله آسیب‌های اجتماعی مسئولیت و وظایفی دارند و انتصاب شهردار تهران به‌عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور در این حوزه می‌تواند از بعد مطالبه‌گری به تقسیم کار و انجام بهتر وظایف دستگاه‌ها کمک کند.» براساس انتصاب انجام‌شده از سوی رئیس‌جمهور، محوریت کارها بر عهده شهردار و شهرداری تهران است. آنطور که معدنی‌پور تأکید می‌کند: «این اقدام حتما به حل معضلات و آسیب‌های اجتماعی تهران به‌عنوان پایتخت کشور کمک می‌کند. به هر حال آسیب‌های اجتماعی چنان موضوعات مهمی هستند که مقام‌معظم‌رهبری هم بر آنها تأکید ویژه‌ای داشته‌اند و امیدواریم شاهد تحولات خوبی در کاهش این معضلات باشیم.»